Parkinson

PARKİNSON HASTALIĞI

Parkinson hastalığının tipik belirtileri hareketlerde yavaşlık, uzuvlarda titreme, kaslarda sertlik, daha az sıklıkta da duruş ve denge bozukluğudur. Bu belirtilerin görüldüğü, ancak farklı nedenlere bağlı olarak gelişen çok sayıda hastalık da “parkinsonizm” başlığı altında toplanır.

İlk kez 1817 yılında İngiliz hekim James Parkinson tarafından, “titrek felç” adıyla tanımlanmıştır. Bu hekimin adıyla anılan ve bugünkü anlamda felç özelliği taşımayan hastalık, en sık rastlanan parkinsonizm tipidir.

Hastalığın belirtileri 40-70 yaşları arasında, sıklıkla da 60’lı yaşlarda başlar. Tüm Parkinson hastalarının sadece %5’inde hastalık başlangıç yaşı 20 ila 40 yaş- ları arasındadır. Genç yaş grubundaki bu hastalarda genetik nedenler söz konusu olabilir. Parkinson hastalığı erkeklerde kadınlara oranla biraz daha sık görülür. Toplumda bir yılda yeni Parkinson hastalığı tanısı konulma oranı 1000’de 1 ya da 2 kişidir.

PARKİNSON HASTALIĞININ BELİRTİLERİ

1)Hareketlerde yavaşlama (Bradikinezi)

Parkinson hastalığı tanısı için önce hareket yavaşlığı yani “bradikinezi” saptanmalıdır. Hareketleri belirgin ölçüde yavaşlamış bir hastada titreme bulunmayabilir ve bu durum Parkinson hastalığı tanısını dışlatmaz

Hastaların basit günlük işlerini yapma sırasında, örneğin düğme ilikleme, kravat ve ayakkabı bağlama, yazı yazma ve çatal-bıçak kullanma gibi incelik isteyen işlerde başlangıçta hafif derecede hissettikleri güçlük giderek artar. Zamanla istemli hareketlerin ço ğunun yapılmasında, örneğin yemek yerken ve çiğnerken, alçak bir koltuktan doğrulurken, otomobile binerken ve inerken, yatakta bir taraftan diğer tarafa dönerken zorlanmalar dikkati çeker.

Yüz ifadesinde donukluk (hipomimi): Do ğal yüz ifadesini oluşturan, yüz kasları hareketlerinin (mimikler) ve göz kırpma gibi otomatik hareketlerin azalmasına bağlı olarak, hastalarda sabit bir bakışın eşlik ettiği donuk bir yüz ifadesi gelişir.

El yazısının bozulması (mikrografi): Bazı hastalarda hastalığa bağlı ilk yakınma imzanın ya da el yazısı harflerinin küçülmesi olabilmektedir.

2)Titreme (Tremor)

Parkinson hastalığının temel belirtilerinden en belirgini olan titreme genellikle hastanın doktora en sık başvurma nedenidir. Parkinson hastalarının yaklaşık % 80’inde titreme ortaya çıkmaktadır. Titreme sıklıkla bir taraftaki elde, bazen de bir ayakta ortaya çıkar. Titreme tek bir parma ğa sınırlı kalabildi ği gibi bazen dili, dudakları veya çeneyi de etkileyebilir. Ancak Parkinson hastalığı baş veya ses titremesine yol açmaz. Bazı hastalarda, bir elde başlayan titreme kola ve aynı taraftaki bacağa daha sonra da karşı kola yayılabilir. Titreme baş parmak ve işaret parmakların ileri-geri hareketleri ve elin bozuk para sayma ya da bir çakıl taşını baş parmak ve işaret parmak arasında yuvarlama hareketi şeklinde olabilir. Titreme ayakta ortaya çıktığı zaman ayağı pedala basma-kaldırma hareketini andırır

3) Kaslarda sertleşme (Rijidite)

Bazı hastalar uzuvlarda sertlik hissinden yakınırlar. Bununla birlikte kas sertliği çoğu kez hastanın bir yakınması olmayıp hekimin fizik muayenede pasif harekete karşı olan bir direncin varlığını saptaması ile tanınır.

Normalde kasların dinlenme halinde yumuşak ve gevşek olmaları gerekirken, rijidite varlığında dinlenme halinde bile sabit biçimde gergin ve elle hissedilebilen belli bir sertlikte oldukları görülür. Parkinson hastalığında kaslarda sertleşme en sık el, ayak bile ği, dirsek veya diz gibi eklemlerin muayenesinde saptanır.

4)Duruş ve denge bozuklukları

Parkinson hastalarında duruş ve dengeyi koruma yetene ği zamanla bozulabilir. Birçok Parkinson hastası öne do ğru hafifçe eğik durma eğilimindedir. Bu duruş biçimi ayakta dururken ve yürürken daha belirgin olur, bazı hastalarda ise çok çarpıcıdır.

Yürüme bozuklu ğu, yürürken kilitlenme ve düşmeler: Normal yürüyüş sırasında adım atma, kolları sallama do ğal bir şekilde hızlı, iç güdüsel ve otomatik olarak yapılır. Parkinson hastalığının özellikle erken dönemlerinde bir çok hastanın yürümesi normaldir ve yıllarca normal kalabilir. Zamanla hastalık için tipik olan küçük adımlarla yürüme hali dikkati çeker. İleri evrede olan ve yürümelerinin belirgin biçimde bozulduğu hastalar ayaklarının ucunu yerden kaldıramazlar ve bir veya her iki ayağı sürüyerek yürümeye başlarlar

PARKİNSON HASTALIĞINDA DİĞER BELİRTİLER

Konuşma bozukluğu

Konuşma sorunları nadiren hastalığın başlangıcında ortaya çıkar. Hastalıkları uzun süreden beri mevcut olsa bile, Parkinson hastalarının yaklaşık yarısının konuşmalarında bir değişiklik görülmezr. Hastaların konuşmalarında her heceye aynı tonda vurgulama söz konusudur.

Yutma zorluğu

Yutma otomatik olarak yapılan karmaşık bir eylemdir. Normalde gıdaların boğazı geçip yemek borusuna iletilmesi için boğaz kaslarının sırayla kasılıp gevşemesi gerekir. Parkinson hastalığında yutma kaslarının hareket azlığına bağlı olarak, gıdaları yutma güçl ğü ortaya çıkabilir. Yutma hızının azalmasının yanı sıra, çiğneme de yavaşlamış oldu ğu için yemek ağzın gerisinde ve boğazda birikir. Hasta son gıda parçasını da yuttuktan sonra yeni lokmayı yutmaya girişir, ancak peş peşe yutamadığı için lokmalar bo ğazında asılı kalmış gibi bir his verir.

Ağızda salya birikmesi bazı hastalarda ağızda aşırı tükürük birikir ve fazla miktara erişince, dudak kenarından sızabilir. Bu durum gece uykuda meydana gelirse hastanın yastık kılıfı ıslanabilir. Özellikle kendiliğinden olması gereken dil-damak hareketlerinin ve yutma işlevinin yavaşlamış oldu ğu hastalarda salya birikmesi daha belirgindir. Bu yakınma hastaya rahatsızlık vermesi dışında bazen konuşmanın anlaşılabilirliğini de bozabilir.

Otonom işlevlerde bozukluklara ilişkin belirtiler

• -Tansiyon düşmesi
• -Ayaklarda şişme
• -Kabızlık
• -İdrar yapma kusurları
• -Cinsel işlev bozuklukları
• -Aşırı terleme
• -Ciltte yağlanmanın artması

Ruhsal ve uykuya ilişkin bozukluklar

• -Ruhsal çöküntü hali (depresyon)
• -Uykusuzluk
• -Uykuda hareketlilik (REM uykusu davranış bozukluğu)
• -Gündüz uyuklama hali